Het fijne van zelfstandig ondernemer zijn, is dat je gemakkelijker zelf invulling kunt geven aan de balans werk/privé. Menig zzp-er kiest er dan ook voor om vanuit huis te werken. Maar is thuiswerken als zzp-er of ondernemer wel zo’n goede manier om de balans te verbeteren?
Een bevriende onderneemster verzuchtte laatst dat ze het zo lastig vond om weer in een echte werkroutine te komen. Ik keek haar niet-begrijpend aan en ze legde uit dat ze voorheen het kantoor aan huis met een zakelijk partner gebruikte. Onlangs was de samenwerking beëindigd en nu merkte ze dat ze het zo lastig vond de huishoudelijke klussen te negeren die haar voortdurend aanstaarden. Zonder zakelijk gezelschap was kantoor aan huis nu opeens ook tijdens werkuren voor erg thuis geworden. Het had meteen gevolgen voor haar productiviteit.
Het is een uitdaging die menig ondernemer met haar deelt. Volgens het CBS werkt zo’n 60% van de ondernemers vanuit een thuiskantoor. En van hen heeft 44% regelmatig schuldgevoelens richting het werk, oftewel: ze vinden dat ze het werk verwaarlozen omdat ze tijd besteden aan gezin en/of huishouden. Overigens is het percentage dat zich schuldig voelt ten opzichte van het gezin groter: 66%. Een goede balans werk/privé is dus niet zo vanzelfsprekend, ook niet als je thuiswerkt als zzp-er.
Afleiding: te veel of te weinig?
Voordat we het gaan hebben over dat huishouden, is het goed om eerst even een ander probleem te tackelen: afleiding. Net op het moment dat jij vlak voor die keiharde deadline zit, moeten je huisgenoten per se nieuwe batterijen voor de afstandsbediening hebben en jij schijnt de enige in huis te zijn die ze weet te vinden. Of de pindakaas blijkt op te zijn en daar moet jij natuurlijk meteen van op de hoogte gebracht worden, want anders gebeuren er rampen. Zucht!
Het zijn dat soort, vaak pietluttige, dingen die een thuiswerkend mens tot krankzinnigheid kunnen brengen. Niet alleen vrouwen lopen tegen dit probleem aan, ook papa moet vaak genoeg uitleggen dat thuis werken iets anders is dan vrij en dus beschikbaar zijn. En daar komt het grote dilemma om de hoek kijken: want je wilt wel degelijk beschikbaar zijn, zeker voor de mensen waar je het meeste van houdt. Nee zeggen (of ‘nu niet, lieverd’) blijft lastig.
Vriendelijk doch beslist
En toch is dat precies wat je zult moeten leren als je kantoor zich binnen een straal van 15 meter rondom de keukentafel bevindt (of als je kantoor diezelfde keukentafel is). Er zijn natuurlijk veel manieren om dat te doen: op de barse toon van de gestresste ouder, met de schuldige ondertoon van de smeekbede of met een zucht van wanhoop.
Als mijn klanten me om advies vragen, pleit ik altijd voor ‘vriendelijk doch beslist’, waar ik – zeker in de thuissituatie – altijd nog ‘luchtig’ aan toevoeg. Want dat is uiteindelijk de beste manier om nee te zeggen, zo leert de ervaring. Niet twijfelen aan jezelf of als je dat toch doet (want dat dilemma is er natuurlijk wel) vooral niet laten merken! En je hoeft je niet schuldig te voelen, je kinderen en partner overleven het ook wel als jij niet meteen reageert. Ik weet het, het is natuurlijk ook pijnlijk om te constateren dat je niet zo onmisbaar bent als gedacht. Maar dat overleef jij dan wel weer.
Toverwoord voor thuiswerkende zzp-ers
Maar als het gaat om het beperken van de afleiding door huisgenoten is het echte toverwoord eigenlijk vooral ‘consequent’. Maak afspraken over wanneer je wel en wanneer je niet beschikbaar bent voor kleine huis-, tuin- en keukenvragen. En hou je daar zelf dan ook aan, zodat het voor iedereen duidelijk is. En uiteraard: een noodsituatie vraagt om een uitzondering (die je natuurlijk wel even bevestigt).
Ook dan zul je in eerste instantie tot wanhoop gedreven worden (snappen ze het nu nog niet?) maar als jij volhoudt, dan leren ze het uiteindelijk wel. Is dat niet het geval dan kan het zijn dat je het op een opvallender manier duidelijk moet maken. Zet een rood vlagje naast je laptop, een hele grote headset op je kop of draag een gekke muts. Wat er vervolgens ook gebeurt, blijf vriendelijk én beslist: nee, ik ben niet beschikbaar. Uiteindelijk wint de aanhouder, dus zorg dat jij dat bent.
Het werkt natuurlijk het beste als je daarnaast duidelijk aangeeft op welke momenten waarop je wél beschikbaar bent. Met vergelijkbaar duidelijk signaal. Niet zelden zul je op zo’n moment trouwens merken dat je aanwezigheid opeens een stuk minder gewenst is. 😉
Te veel afleiding of te weinig?
Maar goed, ik heb natuurlijk gemakkelijk kletsen zo zonder afleidend gezin. Nee, mijn problemen zijn van een hele andere aard. Vergelijkbaar met dat van jou als man/vrouw en kids het domein hebben verlaten en jij moederziel alleen bent met je werk. Dat zijn de ideale momenten om je te richten op deep work, om er helemaal in te duiken. Dan heb je kans dat de inspiratie toeslaat en je echt helemaal in flow zit, wat betekent dat het meer energie kost om afgeleid te worden dan geconcentreerd te zijn.
Dat klinkt heerlijk (en is het ook) maar er schuilt een gevaar in: te lang achter elkaar doorwerken, kan ervoor zorgen dat je RSI krijgt (ja hoor, dat bestaat nog steeds, ik ben er het levende bewijs van). Maar wat wellicht belangrijker is: als je niet oplet, zal het je mentaal uitputten.
De experts zijn het tegenwoordig allemaal met elkaar eens: de hoogste productiviteit haal je door tussendoor ook regelmatig te niksen. Zelfs de New York Times had het over dat ‘niksen’, dat je dus ook af en toe hoort te doen als je thuis werkt. Maar dát was nou juist niet de bedoeling! Je wil graag dat het werk zo snel mogelijk af is, zodat je zo snel mogelijk vrij bent en échte aandacht kunt besteden aan je gezin.
De grap is dat die pauzes dat nou juist bevorderen. Vaak kleine pauzes tussendoor zorgt ervoor dat je de klus sneller kunt klaren. Dat werkt trouwens ook op een ‘echt’ kantoor, hoor! Toch vinden veel mensen het lastig om buiten te kijken hoe het gras groeit of met hun tenen te spelen tijdens zo’n pauze. En even de krant lezen (wat ik deed toen ik een extern kantoor had) helpt niet, want dat is juist weer een cognitieve bezigheid. Dan kun je misschien beter mijn huidige aanpak proberen.
Mijmeren tijdens werkpauze
Het moge duidelijk zijn: ik heb dus kantoor aan huis. En hoewel de naam van mijn bedrijf anders doet vermoeden, ben ik geen held in het huishouden. ‘Goed Georganiseerd’ betekent in dit geval vooral dat ik het mezelf zo gemakkelijk mogelijk maak.
Foto: Marissa Howenstein – Unsplash
Al sinds jaar en dag gebruik ik daarom mijn werkpauzes voor huishoudelijke klusjes. De ideale win-win-situatie, want terwijl al mijmerend de was opvouw voorkom ik dat mijn huishouden een ramp wordt en zorg ik tegelijkertijd voor een prima break.
Het is juist de afwisseling in taken, van mentaal / cognitief naar iets fysieks, die ervoor zorgt dat je brein even kan afschakelen. Want de meeste huishoudelijke klusjes zijn helemaal niet zo lastig, toch? Dat maakt ze tot de ideale activiteiten om bij weg te dromen en dat zorgt ervoor dat in je brein ondertussen het zogenaamde Default Netwerk actief kan worden.
Dat default netwerk helpt volgens neurowetenschapper Srini Pilay o.a. je creativiteit te vergroten en werkt als een filter tegen afleiding. Niet slecht dus als die werkpauze niet alleen zorgt voor een opgeruimder huis maar ook voor een betere concentratie!
Voorkom dat je te lang blijft hangen
Maar dan moet je het wel slim aanpakken. Want als je als zzp-er na een dagje thuiswerken de laptop dichtklapt, wil je natuurlijk wel het gevoel hebben dat je ook echt iets gedaan hebt. En dat lukt natuurlijk niet als je de helft van de tijd eigenlijk allerlei huishoudklussen hebt gedaan.
Om je daarbij te helpen, zorg je allereerst voor een lijst met kleine klusjes of klusjes die je in stukjes kunt opbreken.
- De vaatwasser in- of uitruimen
- Een deel van de was vouwen
- In de badkamer alleen de wasbakken schoonmaken (dus niet de hele badkamer gaan poetsen)
- De wc poetsen (alleen die op de begane grond, bijvoorbeeld)
- Alleen de woonkamer stofzuigen
- enzovoort
Doorstomen
Het toverwoord híerbij is ‘jezelf tegenhouden’. Want ben je eenmaal bezig, dan heb je al snel de neiging om de klus helemaal af te maken. Voor je het weet heb je niet alleen de woonkamer maar het hele huis gestofzuigd en gedweild en heb je meteen ook maar de ramen gelapt. En ben je drie uur verder terwijl je deadline steeds dichterbij komt.
Dus niet even doorstomen (figuurlijk óf letterlijk als je aan het strijken bent) maar dit keer nee zeggen tegen jezelf en op tijd stoppen. En maak jezelf geen illusie: uit jezelf hou je nooit op tijd op, zelfs niet als je zoals ik een hekel aan het huishouden hebt. Zet dus een timer, de kookwekker of zorg dat er op een of andere manier een signaal klinkt: je pauze is voorbij.
En dan komt dus de grootste uitdaging: die melding ook honoreren en weer aan de slag gaan. Een uitstekende oefening in wilskracht, waar je op een totaal andere manier weer profijt van zult hebben.
Geen uitstelgedrag
Want even tussendoor: zzp-ers met writersblock komt die scene hierboven waarschijnlijk wel bekend voor. Want als je last van uitstelgedrag hebt, dan lijkt alles belangrijker dan wat je nu eigenlijk moet doen. En als het maar vervelend genoeg is, lenen zelfs huishoudelijke klusjes zich daar uitstekend voor. Dat is dus niet waar ik het over heb.
Ik heb het over een (min of meer) systematische manier om in kleine brokken je huishouden te doen en tegelijkertijd te zorgen voor een optimale mentale energie. Of andersom, als je dat liever hebt: te zorgen voor een geweldige concentratie en creatieve ideeën door je pauzes goed te benutten. Als je het goed aanpakt, een fijne manier om ook dat schuldgevoel t.o.v. werk of juist het gezin kwijt te raken.
Obstakels
Maar dat gaat niet zo maar. Onderweg zijn er genoeg kleine of grote obstakels die het je lastig maken. Want je huishouden in mini-brokjes opdelen, zorgt weer voor hele andere uitdagingen. Laat je tussendoor de poetsspullen en de stofzuiger gewoon rondslingeren totdat het weer tijd is voor de volgende korte pauze of ben je bang dat dan de kids erover zullen struikelen? En het is natuurlijk niet fijn als de eettafel in beslag genomen wordt door de was, althans niet gedurende een hele dag.
Probeer uit wat voor jou het handigste werkt en kijk welke klusjes je echt tot kleine hoeveelheden kunt beperken zonder dat ze obstakels gaan vormen.
Niet voor iedereen
En natuurlijk, huishouden ’tijdens het werk’, je moet het maar willen. Voor de een is het een ideale combi, voor de ander een gruwel. Als je die huishoudelijke klussen te vervelend vindt, dan voelt zoiets misschien helemaal niet als een echte pauze. Waarbij ik kan opmerken dat veel dingen die wel als een pauze voelen (zoals Facebooken of een spelletje spelen op de smarthpone of computer) dat helemaal niet echt zijn. Kun je beter de stofzuiger pakken en even fysiek bezig zijn, terwijl ‘I want to break free’ van Queen op de achtergrond klinkt.
Lijkt je deze aanpak helemaal niks, dan zijn er misschien toch wel klusjes die minder weerstand oproepen. In de tuin werken, bijvoorbeeld. Of gewoon 5 minuten de rondslingerende spullen in de woonkamer, badkamer of slaapkamer verzamelen en in iedere volgende pauze verder opbergen. En als je dat nog steeds niks lijkt, zet dan gewoon dat nummer op en pak een haarborstel in je had in plaats van de stofzuiger en zing lekker hard mee. Mag ook. Zo lang je maar zorgt voor afwisseling.
Samenvattend
Balans werk/privé is niet altijd vanzelfsprekend als je thuis werkt. Met onderstaande tips verbeter je dat.
Als je als zzp-er thuiswerkt, zorg dan dat je lekker kunt doorwerken:
- Maak afspraken met je huisgenoten wanneer ze je mogen storen en wanneer vooral ook niet.
- Wees zelf consequent, zo leren anderen het snelste te accepteren dat je soms niet beschikbaar bent.
- Gebruik eventueel een opvallend teken (vlag, muts of gewoon deur dicht) om aan te geven dat je wilt werken.
- Nee zeggen doe je vriendelijk doch beslist.
Voorkom tegelijkertijd ook dat je te lang doorwerkt en mentaal uitgeput raakt:
- Pak tussendoor vaak genoeg korte pauzes
- Wissel tijdens je pauze je zzp-werkzaamheden af met andere activiteiten.
- Dat mogen huishoudelijke klussen zijn, zo lang je de tijd maar beperkt.
- Zet daarvoor bijvoorbeeld een wekker.
- Kijk welke klusjes je in echte mini-brokjes kunt hakken zonder dat het obstakels oplevert (zoals rotzooi in huis).
- Heb je niks met dat huishouden, dan dan iets anders tijdens je pauzes. Belangrijk is dat je mentale activiteiten afwisselt met fysieke, zodat je brein even kan uitrusten.
Een handje hulp nodig?
Met het trainingsprogramma Ondernemen met Focus leer je je planning finetunen, zodat je leert om je tijd optimaal te besteden.
Ondernemen met Focus
Het online trainingsprogramma voor ondernemers met passie. Verbeter je mentale prestaties en productiviteit door een betere balans werk/privé te creëren.