Mensen die beweren dat al die meldingen op hun telefoon en computer hun productiviteit niet beïnvloedt, ik kom ze regelmatig tegen. Gek eigenlijk, want we zijn allemaal snel afgeleid. Maar wat is dat lastig om toe te geven!
Voorspelbaar en toch verbaasd
Het was voorspeld, al dagen van tevoren: het zou gaan sneeuwen. En toch, toen we in januari de eerste vlokjes omlaag zagen dwarrelen was daar de verrassing: “Het sneeuwt!” Niet zo raar natuurlijk, die verrassing bij een natuurverschijnsel dat – in ons land in ieder geval – niet zo heel erg vaak voorkomt. Dus áls het een keertje gebeurt, dan zijn we ook opgetogen en ja, een beetje verrast.
Als we zelf iets raars doen, kijken we daar eigenlijk net zo van op. Bijvoorbeeld als je te laat gaat slapen, onproductief op je smartphone klikt en doorwerkt als je eigenlijk pauzes zou moeten nemen. Je laat je dus continu afleiden van wat je eigenlijk wilt doen.
De verbazing geldt ook niet zo zeer dat je het een keer doet. Maar je verbaast je er misschien over dat je het blijft doen. Terwijl dit, net als die sneeuw, net zo voorspelbaar is. Want die series op Netflix zijn echt gewoon verslavend, de tijdlijn met leuke verhaaltjes op Facebook is speciaal ontworpen zodat jij hem niet kunt weerstaan en de drang om iets af te maken zorgt voor hyperfocus waardoor je veel langer doorwerkt dan je van plan was. Logisch dus dat je er iedere keer weer in trapt, want het is bijna niet tegen te houden.
Brein ontworpen voor afleiding
Ons brein is namelijk gemaakt om snel afgeleid te worden. En hoe graag je ook denkt dat je de valkuilen kunt omzeilen als je je maar bewust bent van de gevaren, is dat helaas niet zo gemakkelijk. Dus blijf je klikken, zappen of lezen (dat is wat ik ’s nachts deed toen ik nog een boek op mijn nachtkastje had liggen) en verzuchten je later teleurgesteld dat het je waarschijnlijk nooit zal lukken en geef je het op.
Nobelprijswinnaar Daniel Kahneman beschrijft uitgebreid in zijn boek ‘Ons feilbare denken‘ hoe lastig het voor mensen is om goede schattingen te geven. En dat we vooral heel erg slecht zijn in het inschatten hoe goed (of slecht) we zélf iets kunnen. Dat maakt dus juist dat we blijven doorgaan met het maken van die fouten, want we hebben niet in de gaten dat we onszelf overschatten. Zodat we telkens weer verbaasd en teleurgesteld zijn over ons eigen falen.
De oplossing: accepteren waar je slecht in bent
De beste oplossing, of eigenlijk de enige oplossing, is toegeven dat je het niet zomaar kunt oplossen. Beseffen dat je waarschijnlijk altijd snel afgeleid zult blijven. En de truc is om dat ook echt te accepteren.
Daarmee bedoel ik dus niet dat je het moet opgeven. Nee, ik bedoel juist, dat je het probleem echt aan gaat pakken. Dus als je altijd snel afgeleid zult zijn, moet je de afleiding gewoon zoveel mogelijk beperken. Dat betekent dat je bereid moet zijn om maatregelen te nemen die je – dankzij het verslavende effect van een aantal zaken – misschien best wel lastig zult vinden.
Neem nou het uitzetten van meldingen bij het ontvangen van e-mail of social media-updates. Sowieso mijn meest gegeven tip als ik met een klant aan de slag ga. Het gros van mijn klanten zegt in eerste instantie dat ze zich daar helemaal niet door laten afleiden (hoezo ontkenning!?) en het zelfs wel fijn vinden om op de hoogte gebracht te worden als er weer iets binnenkomt.
Onweerstaanbare dopaminerush
Dat laatste wil ik wel geloven, dat is namelijk de onweerstaanbare dopamine-rush in het beloningscentrum van je hersenen. Tegelijkertijd zorgt het geluidje dat klinkt als je een bericht ontvangt ervoor dat je je onbewust gaat afvragen wat er in dat berichtje staat. Daardoor gaat je concentratie (en daarmee je IQ) ongemerkt flink omlaag, zo laat onderzoek zien.
Ook het idee dat we ongestraft uren achter elkaar kunnen doorwerken, is door de wetenschap inmiddels onderuit gehaald. Zo beschrijft Harvard neurowetenschapper Srini Pillay in zijn boek ‘Minder focus, Meer effect’ dat regelmatig dagdromen en aanrommelen juist goed is voor je concentratie. En dus ook voor je productiviteit. Maar om jezelf los te rukken van je computer, dat is toch een stukje lastiger.
Bescherm jezelf tegen afleiding
Kortom: kom in actie en bescherm jezelf tegen die inschattingsfouten, die we dus allemaal maken. Voorkomen is beter dan genezen, zo luidt een wijs gezegde. Als je minder snel afgeleid wilt zijn, geconcentreerder wilt werken en je productiviteit én creativiteit wilt verhogen, dan kun je maar beter een paar échte i.p.v. halve maatregelen nemen.
Die maatregelen zijn trouwens volop te vinden. Zoals pauzeprogramma’s die je dwingen tot computerpauzes (van belang voor RSI-patiënten zoals ik, maar ook superhandig voor andere workaholics), het uitzetten van meldingen in je mailprogramma en op je smartphone, apps die voorkomen dat je gaat surfen en nog veel meer.
Als je meer wilt leren over het beperken van de afleiding en het verhogen van je productiviteit, meld je dan aan voor de online Curbnit community.
Door dit soort maatregelen te nemen, zul je vanzelf meer grip op je tijd en meer energie krijgen. Jij kunt dan namelijk voortaan zelf bepalen waar je je aandacht naartoe laat gaan, als je je telefoon en computermeldingen het zwijgen oplegt. Maar dan moet je het wel eerst accepteren: we zijn nou eenmaal allemaal snel afgeleid, jij ook!